یک. گفتگو کنید.
پیش از بلندخوانی کتاب، از کودکان بپرسید:
- به طرح روی جلد کتاب نگاه کن، به نظرت کتاب دربارهٔ چیست؟ فکر می‌کنی نویسنده در این کتاب دربارهٔ چه موضوعاتی صحبت کرده است؟ فکر می‌کنی کتاب را برای چه کسی نوشته است؟
پس از بلندخوانی کتاب، با سوالاتی از این دست یک گفتگوی گروهی شکل دهید:
- به نظر شما هدف نویسنده از نوشتن این کتاب چه بوده؟
- نویسنده دربارهٔ کرهٔ زمین و کسانی که روی آن زندگی می‌کنند چه گفته؟
- ما برای این‌که پاسخ سوال‌هایمان را پیدا کنیم چه می‌کنیم؟
- اگر زمانی شما سوالی داشته باشید، نویسنده چه راهی را برای یافتن پاسخ به شما پیشنهاد داده است؟ به نظر شما این راه کاربردی است؟ از چه کسانی می‌توانیم سوال‌هایمان را بپرسیم؟
- به نظر شما سنی وجود دارد که ما دیگر سوالی نداشته باشیم و لازم نباشد چیزی یاد بگیریم؟
- چرا نویسنده در پایان کتاب گفته است: «تو هیچ وقت روی زمین تنها نیستی»؟ تو دربارهٔ مردم چه چیزی را متوجه شدی؟
- منظور نویسنده از جملهٔ «ما خیلی چیزها را نمی‌دانیم. برای همین کلی چیز هست که خودت باید ازشان سر در بیاوری.» چیست؟
- چند نوع گیاه در این کتاب نشان داده شده؟ چند نوع جانور؟ چند نوع زیستگاه؟ صفحاتی که انواع گیاهان، جانوران را نشان داده است دوباره نگاه کن. چند تا از گیاهان یا جانوران یا زیستگاه‌ها را می‌توانی نام ببری؟ کدام گیاه یا جانور یا زیستگاه مورد علاقه‌ات است؟
- چند نوع انسان مختلف در کتاب کشیده شده است؟ این انسان‌ها چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با هم دارند؟
- منظور نویسنده از جملات «سیارهٔ زمین خیلی بزرگ به نظر می‌رسد. ولی تعداد ما روی آن خیلی زیاد است؛ پس مهربان باش. همه چیز به اندازهٔ کافی برای همه است» چیست؟
دو. بانک سوال‌ها!
برای کودکان دربارهٔ چیزهایی که هر کدام از ما می‌دانیم و نمی‌دانیم مقدمه‌ای بگویید. بعد کارت‌هایی در دو رنگ در اختیار کودکان قرار دهید تا چیزهایی که می‌دانند را روی یک رنگ و چیزهایی که نمی‌دانند را روی رنگ دیگر بنویسند (برای کودکان کوچک‌تر بگویند و شما بنویسید)، مثلا رعد و برق چه‌طور شکل می‌گیرد؟ دایناسورها چرا منقرض شدند؟ و غیره.
در انتها یک دسته کارت از چیزهایی که می‌دانیم و دسته‌ای کارت از چیزهایی که نمی‌دانیم دارید. از میان کارت‌های چیزهایی که نمی‌دانیم اتفاقی یک کارت را جدا کنید. از کودکان بپرسید پیشنهاد نویسنده برای زمانی که سوالی داریم چه بود (از کسی بپرسیم). سوال را بلند بخوانید (لازم نیست مشخص باشد چه کسی آن را نوشته است) و از کودکان بپرسید آیا کسی پاسخ آن را می‌داند؟ اگر کسی در کلاس پاسخ سوال را نمی‌داند، آیا کسی در بیرون کلاس هست که بتوانیم سراغ آن برویم؟ ممکن است کودکان پیشنهاد جستجو در اینترنت یا کتاب‌ها را بدهند. از این روش‌ها هم می‌توانید استفاده کنید. چون این منابع هم توسط افرادی که پاسخ سوال ما را می‌دانسته‌اند تدوین شده‌اند.
سه. کتاب برای کوچک‌ترها
به کودکان توضیح دهید، نویسنده این کتاب را برای پسر کوچکش نوشته است و در آن موضوعاتی در زندگی را که فکر می‌کرده لازم است پسرش بداند آورده است. از کودکان بخواهید به موضوعاتی که به نظرشان لازم است بچه‌های کوچک‌تر از خودشان بدانند فکر کنند و یک کتاب برای آنان بسازند.
چهار. فرهنگ لغت بسازید.
در این کتاب کلمات زیادی برای توصیف کرهٔ زمین به کار رفته است. از کودکان بخواهید این کلمات را پیدا کنند و کلمه و معنای آن را جلویش بنویسند و با آن‌ها یک واژه‌نامه بسازند. می‌توانند برای هر کلمه یک تصویر مرتبط هم بکشند تا یک واژه‌نامهٔ تصویری بسازند. اگر کودکان با واژه‌نامه و واژه‌نامهٔ تصویری آشنا نیستند، نمونهٔ آن‌ها و طرز استفاده از آن‌ها را پیش از انجام فعالیت به کودکان نشان دهید.
پنج. پژوهش کنید.
الف) از کودک بخواهید یکی از صفحات کتاب را انتخاب کند و دربارهٔ آن موضوع پژوهش کند (به‌عنوان مثال دربارهٔ کهکشان راه شیری یا صورت‌های فلکی یا یکی از جانوران تصویر شده یا چگونگی شکل‌گیری روز و شب و غیره) و نتایج را به شکل یک پوستر یا کتاب و غیره ارائه دهد.
ب) توجه کودکان را به پرندهٔ «دودو» در صفحه‌ای که نویسنده به تنوع جانوران پرداخته جلب کنید. چرا دودو می‌گوید نباید اینجا باشد؟ از کودکان بخواهید دربارهٔ جانوران منقرض شده روی کرهٔ زمین و ایران، دلایل انقراض آن‌ها و کارهایی که ما برای حفاظت از آن‌ها می‌توانیم انجام دهیم پژوهش کنند.
پ) موضوعات دیگری که مرتبط با موضوعات مطرح شده در کتاب هستند را به کودکان پیشنهاد دهید تا دربارهٔ آن‌ها پژوهش کنند. به عنوان مثال: مکان‌هایی در زمین که ۶ ماه روز و ۶ ماه شب دارند یا جانوران شب‌زی و ویژگی‌هایشان و غیره.
شش. داستان آدم‌ها!
الف) از کودک بخواهید یکی از انسان‌هایی که در کتاب تصویرش کشیده است را انتخاب کند و درباره‌اش یک داستان بنویسد.
ب) از کودک بخواهید دو نفر از انسان‌هایی که در کتاب تصویرشان کشیده شده است را انتخاب کند و گفتگویی میان آنان را تصور کند و آن را بنویسد.
هفت. تکمیل کتاب!
نویسنده گاهی بالای سر موجودات داخل کتابش ابرهایی می‌کشد و افکار و حرفهای آن‌ها را می‌نویسد. از کودکان بخواهید تصویر کنند اگر بخواهند افکار یا حرفهای موجودات داخل کتاب را تکمیل کنند، چه می‌نویسند؟
هشت. زندگی در سیاره‌ای دیگر
از کودکان بخواهید تصور کنند گروهی از انسان‌ها برای زندگی به سیاره‌ای دیگر رفته‌اند. زندگی آن‌ها روی آن کرهٔ جدید چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با زندگی روی کرهٔ زمین دارد. داستانی دربارهٔ آن بنویسند و تصویرگری کنند.
نه. فعالیت‌های هنری انجام دهید.
الف) همراه کودکان یک مدل سه بعدی از کرهٔ زمین بسازید.
ب) از کودکان بخواهید تصویرهایی از منظره‌های مختلف روی کرهٔ زمین نقاشی کنند. منظره‌هایی که در سفرها یا عکس‌ها و فیلم‌ها دیده‌اند.
پ) صفحه‌ای که روز و شب را تصویر کرده است دوباره به کودکان نشان دهید. از کودکان بخواهید یک منظره را انتخاب کنند و آن را در دو ساعت مختلف شبانه‌روز نقاشی کنند.
ده. بازی مهربانی
الف) به هر کودک یک برگ کاغذ بدهید که در آن یک جدول با دو ستون کشیده‌اید. در ستون اول از کودکان بخواهید نام هم‌کلاسی‌های خود را بنویسند. سپس جلوی آن دربارهٔ هر فرد یک جملهٔ محبت‌آمیز بنویسند. برگه‌ها را پس از تکمیل روی دیوار در سح دید کودکان بچسبانید تا کودکان نوشته‌های محبت‌آمیز دربارهٔ خود را در آن‌ها پیدا کنند و بخوانند.
ب) یک گلولهٔ کاموا یا نخ شیرینی تهیه کنید. از کودکان بخواهید یک دایره بسازند. مربی بازی را آغاز می‌کند. گلوله را در دست می‌گیرد، یکی از کودکان ر اتفاقی انتخاب می‌کند و جمله‌ای محبت‌آمیز دربارهٔ آن کودک می‌گوید و در حالی‌که سر نخ در دستش می‌ماند گلوله را به دست آن کودک می‌رساند. کودک همین کار را برای کودکی دیگر انجام می‌دهد و بازی به همین شکل ادامه پیدا می‌کند تا همه یک بار نخ را دریافت کنند و جمله‌ای محبت‌آمیز بشنوند. نفر آخر نخ را به نفر اول (مربی) بر می‌گرداند و به مربی جمله‌ای محبت‌آمیز می‌گوید.
در انتهای بازی نظر کودکان را به در هم تنیدگی نخ‌ها و ارتباط افراد با همدیگر جلب کنید و از آن‌ها دربارهٔ اهمیت این ارتباط‌ها و اهمیت محبت کردن به یکدیگر بپرسید. در آخر می‌توانید از کودکان دعوت کنید هر روز زمانی را برای ارتباط با افراد دیگر و محبت به آن‌ها اختصاص دهند.
یازده. سیارهٔ من
از کودکان بخواهید تصور کنند در سیارهٔ زادهٔ خیال خود زندگی می‌کنند. برگهای در اختیار آن‌ها قرار دهید تا بنویسند و بکشند: نام سیاره‌شان چیست؟ چه موجوداتی روی سیاره‌شان زندگی می‌کنند؟ چه چیزهایی روی سیاره‌شان وجود دارد؟ آن موجودات چگونه حرکت می‌کنند؟ چه می‌خورند و غیره.
دوازده. استقبال از مهمانان فضایی!
از کودکان بخواهید تصور کنند موجوداتی از سیاره‌های دیگر قرار است به کره‌ی زمین مهمانی بیایند. از آن‌ها بخواهید پوستری برای استقبال از آن‌ها بسازند. برای ساخت پوستر از کودکان بخواهید به این موارد فکر کنند:
تیتر پوسترتان چیست؟
چه پیشنهاداتی برای مهمانان دارید؟ به نظرتان مهمانان باید حتما چه قسمتی از کره‌ی زمین را بازدید کنند؟ چه فعالیتی را باید حتما تجربه کنند؟
زمین با سیاره‌ی آن‌ها چه تفاوت‌هایی دارد که خوب است به آن توجه کنند؟
چه وسایلی لازم است با خودشان به این سفر بیاورند که ممکن است روی کره‌ی زمین پیدا نشود؟
سیزده. یک رصدگر صورت فلکی بسازید.
برای ساخت یک رصدگر صورت فلکی به ابزارهای زیر نیاز دارید:
- لوله مقوایی (دستمال رولی یا لوله‌ی دست ساز)
- کاغذ یا مقوای نازک سیاه
- قیچی
- مداد
- سوزن
- کش پلاستیکی
- چسب نواری
- چسب ماتیکی یا مایع
برای ساخت رصدگر صورت فلکی، دستورکار ساخت و تصاویر صور فلکی را از بخش پیوست دریافت کنید.
